Lean en VBHC trekken samen op in St. Antonius Ziekenhuis

Eerder deze week publiceerde Qruxx een interview over hoe we in het St. Antonius werken aan de integratie van VBHC en PV+/Lean. Zie hier voor de versie op hun website. Een mooie ontwikkeling!

Qruxx

Lean en VBHC trekken samen op in St. Antonius Ziekenhuis

• Datum: 15 okt '18
• Auteur: Maaike Zweers

Lean of value based healthcare? Veel ziekenhuizen maken een keuze of werken met beide systemen naast elkaar. Het St. Antonius Ziekenhuis wil langzamerhand afscheid gaan nemen van beide termen, maar steeds vaker kijken naar het resultaat: waarde toevoegen voor de patiënt.

Het St. Antonius Ziekenhuis houdt zich sinds 2011 bezig met value based healthcare en met Lean. Dat gebeurde vanaf het begin op twee verschillende plekken in het ziekenhuis en vanuit verschillende uitgangspunten. Allebei met een eigen woordenboek en werkwijze.

Paul van der Nat is senior adviseur van de raad van bestuur. Hij is sinds 2012 verantwoordelijk voor de implementatie van VBHC in het ziekenhuis. Marc Rouppe van der Voort is sinds 2013 verbonden aan het ziekenhuis. Hij is manager Lean & Zorglogistiek. Hij is daarnaast voorzitter van het kennisnetwerk Lean in de zorg (LIDZ).

Van der Nat en Rouppe van der Voort zitten steeds vaker bij elkaar. Ze werken hard aan de integratie van beide begrippen.  Ze willen die vervangen door ‘continu verbeteren’. Want ondanks verschillende uitgangspunten zijn Lean en VBHC niet zo verschillend. Van der Nat:  “Het gaat zowel bij Lean als bij VBHC om het toevoegen van waarde voor de patiënt. VBHC maakt deze waarde concreet en meetbaar. Lean kan vervolgens ingezet worden om verbeteracties goed te implementeren.”

Waarde toevoegen

Rouppe van der Voort: “Aan Lean kleeft de associatie van verspilling voorkomen of kosten besparen. Maar het gaat over waarde toevoegen, over continu verbeteren. Dat er dan ook verspilling wordt voorkomen of dat er kosten worden bespaard, is een plezierig neveneffect.” Lean wordt volgens hem nog vaak ingezet als een verbeterprogramma binnen ziekenhuizen, maar dat is niet de essentie. “Het gaat niet om kostenbesparing of het voorkomen van verspilling, maar om het leveren van stabiele kwaliteit.”

Die stabiele kwaliteit kan worden bereikt door nieuwe Lean-routines in het dagelijks werk. De belangrijkste zijn volgens Rouppe van der Voort dagstarts, verbeterborden en Kaizen; een Japanse term die in het Engels vaak vertaald wordt als continu verbeteren, soms ook ‘kleine stapjes richting het goede’.

Hij noemt als voorbeeld het opnemen zonder bed.
Hiervoor namen verpleegkundigen op één afdeling het initiatief. Vroeger werden patiënten de dag voor een operatie al opgenomen, nu komen ze meestal de dag van de operatie naar het ziekenhuis. Ze krijgen dan direct een bed, maar dat hebben ze nog niet nodig. Dit geeft in de ochtend extra druk op de hoeveelheid bedden. Het  veroorzaakt bovendien onrust voor verpleegkundigen en patiënten. De twee processen zijn uit elkaar gehaald. Het opnemen gebeurt vlakbij de operatiekamers en niet meer op de verpleegafdelingen. Dat geeft rust voor patiënten en medewerkers. Bijkomend voordeel is dat de OK’s voor het patiënten transport niet meer op de afdelingen hoeven wachten. Inmiddels is het systeem in het hele ziekenhuis ingevoerd.

Verbeteracties

Van der Nat: “VBHC leidt tot organisatie van de zorg rond aandoeningen, de resultaten van zorg worden inzichtelijk gemaakt en multidisciplinaire teams gaan aan de slag met verbeteracties. Dat doen we bijvoorbeeld rondom borstkanker. Onder andere een internist, chirurg, patholoog, data analist, manager en patiënt zitten regelmatig bij elkaar om de belangrijkste uitkomsten van zorg te bespreken. Voor de meeste aandoeningen vergelijken we deze resultaten met de andere zes Santeon-ziekenhuizen.”

Hij geeft als voorbeeld de hoeveelheid heroperaties die voorkwamen na borstkankeroperaties. “Binnen de Santeon ziekenhuizen bleek hier verschil in te zijn.  Een best practice rondom het spoelen van de wond is overgenomen door alle ziekenhuizen.”

Aandoeningsgericht verbeteren

VBHC en Lean ondersteunen beide verbeteringen in de zorg, zo blijkt uit bovenstaande voorbeelden. Steeds vaker zullen ze dat ook samen gaan doen. Lean is daarbij vooral gericht op de korte en middellange termijn. Het gaat om de zorg voor een bepaalde patiënt op een bepaald moment. Denk aan dagen, soms om weken of maanden.  VBHC gaat veelal meer over de lange termijn. Rouppe van der Voort: “VBHC maakt het onzichtbare zichtbaar. Niet meer anekdotisch, maar structureel. Lean kan hier weer alert en actief op reageren.”

Voor volgend jaar staat de doorontwikkeling van aandoeningsgericht verbeteren op het programma. Gecombineerde ondersteuning vanuit VBHC en lean is hiervoor noodzakelijk. VBHC moet bovendien een plek krijgen in het bestaande zorgproces, nu is het nog vaak een extra structuur die bovenop de dagelijkse praktijk komt.

Uitkomstmetingen

Rouppe van der Voort geeft een voorbeeld. “We kunnen voor herseninfarctpatiënten die dagelijks in het MDO besproken worden, het behandeldoel  vaststellen en visualiseren. Na een week volgt de evaluatie. In hoeverre is het gestelde doel bereikt en wat kan hiervan worden geleerd? Hierdoor weten patiënten beter waar ze aan toe zijn en kunnen we als ziekenhuis de zorg in korte cycli verbeteren. Door vervolgens de uitkomstenmeting van deze patiënten vanuit VBHC te analyseren kunnen we later zien of die korte cycli ook structureel tot echt betere uitkomsten hebben geleid. Ook kunnen die analyses weer inzichten geven die met de korte cycli opgepakt kunnen worden.

Wetenschappelijk onderzoek

Van der Nat: “Je kunt je geld en energie maar één keer uitgeven. Het is lang niet altijd duidelijk wat voor een bepaalde patiëntengroep de beste verbeteractie is. Moeten we het zoeken in de medische inhoud of is een organisatorische of logistieke verandering beter? Nog veel te vaak gebeurt dat niet optimaal. Daar doen we gezamenlijk wetenschappelijk onderzoek naar. We begeleiden de promovenda gezamenlijk, vanuit Lean en VBHC. Een mooie stap in de samenwerking, waarvan er wat ons betreft nog veel gaan volgen.