Lean in tijden van kostenbesparing

Het St. Antonius Ziekenhuis heeft deze week aangekondigd dat kostenbesparende maatregelen nodig zijn. Op de site van het ziekenhuis staat:

St. Antonius Ziekenhuis neemt kostenbesparende maatregelen

Werken aan doelmatigere en duurzamere organisatie

Het St. Antonius Ziekenhuis is financieel een gezond ziekenhuis en dat willen we graag zo houden. Voor het eerst sinds jaren hebben we net als veel andere ziekenhuizen in het land te maken met een daling van de zorgvraag; het aantal patiënten dat naar het ziekenhuis komt voor onderzoek of behandeling neemt af. Vooral de verhoging van het eigen risico van de zorgverzekering in combinatie met de huidige economische crisis lijken bepalend te zijn voor de daling van het aantal patiënten.

Om ook de komende jaren financieel gezond te blijven zijn kostenbesparende maatregelen noodzakelijk. De Raad van Bestuur heeft daarom voor 2013 een aantal maatregelen afgekondigd om de personele en materiële kosten terug te brengen. Hierbij is in 2013 geen sprake van ziekenhuisbrede reorganisaties. Er kan mogelijk wel plaatselijk gereorganiseerd worden, als dat nodig is om een besparingsmaatregel op een zorgvuldige manier in te voeren. Het St. Antonius werkt al geruime tijd aan een doelmatigere en duurzamere organisatie.

In 2014 zal het St. Antonius 14 miljoen euro besparen. Een deel daarvan betreft materiële kosten. Daarnaast zal ook bespaard moeten worden op personele kosten. De verwachting is dat de personele besparingen zullen leiden tot een werkgelegenheidsreductie van 150-225 fte. Deze besparingen zullen vooral worden gerealiseerd via het aflopen van tijdelijke contracten en natuurlijk verloop. Gedwongen ontslagen kunnen vooralsnog niet worden uitgesloten.

Patiënten zullen niets van de besparingen merken. Alles wat nodig is om veilige en verantwoorde patiëntenzorg te bieden, zal gewoon doorgang blijven vinden. Het St. Antonius blijft staan voor topzorg en kwaliteit.

Het St. Antonius Ziekenhuis heeft ongeveer 5300 werknemers en 300 medisch specialisten.

Zoals bij elke organisatie die met Lean denken bezig is roept een forse besparingsnoodzaak de vraag op hoe je daar met Lean mee omgaat. De kern van het dilemma:

Kans Lean heeft bij uitstek de methodes en instrumenten om gericht efficiëntieslagen te maken en wel ten goede van kwaliteit (omdat je alleen verspilling verwijdert en daarmee ook oorzaken van kwaliteitsproblemen). De besparingsnoodzaak maakt bovendien zaken bespreekbaar die je wil veranderen. Je kunt zo Lean principes toepassen op zaken die normaal lastig te veranderen zijn. Als het meezit kun je dus door kostenbesparende maatregelen randvoorwaarden creëren om daarna de processen en zorglogistiek verder te verbeteren.

Bedreiging Als Lean door besparingen voortaan primair geassocieerd wordt met besparingen loop je het risico dat een cultuur van continu verbeteren juist veel moeilijker te realiseren wordt. Extra risico ontstaat doordat de kostenbesparingen snel gerealiseerd moeten worden, terwijl je vanuit Lean goed de processen, problemen en oorzaken wil identificeren voordat je maatregelen kiest. Daar zal niet altijd voldoende tijd voor zijn. 

Om Lean denken duurzaam (= lange termijn gericht) te blijven ontwikkelen wordt het dan de kunst om Lean niet onderdeel van de besparingsnoodzaak te laten zijn, maar onderdeel van de wijze hoe de leiding en werkvloer de consequenties van de kostenbesparingen kunnen opvangen door procesverbeteringen. Lean helpt de werkvloer en de leiding, ook in tijden van kostenbesparingen. De tijdsdruk van bezuinigingen maakt het spannender voor leiding en werkvloer om de maatregelen die nodig zijn voor kostenbesparingen te realiseren. De uitdaging is dan om met behulp van Lean denken voor elkaar te krijgen dat mensen kunnen groeien door processen te verbeteren, juist ook in deze periode.

Blijft staan dat je altijd het risico loopt dat de werkvloer Lean gaat associëren met kostenbesparing. Telkens de dialoog aangaan om de langere termijn visie op Lean en zorglogistiek uit te dragen en deze samen met de werkvloer verder te ontwikkelen is dan van groot belang.

Spannende tijden.