“Verder met Lean in de zorg” toont state-of-the-art procesverbetering in ziekenhuizen
Lief verbeteren, mét een missie
Door Dr Ir Jaap van Ede, hoofredacteur procesverbeteren.nl, 28-04-2015
Het boek “Verder met Lean in de zorg” bestaat uit een groot aantal losse artikelen, geschreven door zorgprofessionals uit diverse ziekenhuizen. Voor mensen die onbekend zijn met Lean is het lastig dat een rode draad ontbreekt. Voor de rest geeft het boek de state-of-the-art betreffende Lean in de curatieve zorg goed weer.
...........
Meer flow in het werk is - en blijft - letterlijk en figuurlijk het doel bij de toepassing van Lean. Cruciaal is dat er niet primair op besparingen wordt gefocust, maar op betere en efficiëntere zorg. De resultaatgerichte en ‘technische’ aanpak die de ziekenhuizen in het begin toepassen, levert aanvankelijk best goede resultaten op. Na enkele jaren zie je echter een stagnatie. Er wordt een soort plafond bereikt, en de onvrede neemt toe.
Hieronder een aantal signalen daarvan die ik oppikte uit het boek, en die ik aanvulde met de ervaringen uit het grote aantal zorgcases:
- De verbeterinitiatieven sluiten niet op heldere wijze aan bij de missie. De vraag rijst daardoor: Waarom doen we dit eigenlijk?
- Er is weinig aandacht voor afdelingsoverschrijdend en instellingsoverschrijdend verbeteren.
- Initiatief van ‘bottom-up’ blijft beperkt. Niet iedereen doet enthousiast mee.
- De procesverbetering wordt als te ‘klinisch’ ervaren. Waardering voor het geven van ‘warmte aan de patiënt’ ontbreekt, evenals feedback van de patiënten. Is het nog wel leuk?
- Ook de invulling van Lean zelf is te klinisch. Er is te veel focus op het inzetten van tools zoals value stream mapping, terwijl die geen doel zijn maar slechts een middel.
- Er bestaat geen systeem om probleemoplossing en competentie-ontwikkeling te stimuleren.
- Er bestaat geen systeem voor het opvolgen van problemen, die de mogelijkheden van de werkvloer te boven gaan.
...........
Lean gaat niet alleen om het bereiken van direct tastbare resultaten. De ontwikkeling van de mensen en de organisatie is minstens even belangrijk, als je het verbeterplafond na het plukken van het laaghangende fruit wilt doorbreken. Van de in het boekje besproken ziekenhuizen lopen er wat dat betreft twee voorop, om verschillende redenen. Ten eerste het St Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis in Tilburg, Waalwijk en Oisterwijk. De locatie St Elisabeth is inmiddels 9 jaar bezig met Lean. Hun aanpak springt eruit vanwege de manier waarop ze die combineren met wat zij ‘lief’ noemen.
..........
Samenvatting van de boekbespreking:
Titel:
Verder met Lean in de Zorg
Subtitel: Naar
de kern van de zaak
Redactie
(tevens auteurs van enkele artikelen):
- Jos
Benders, gasthoogleraar Katholieke Universiteit Leuven
- Marc
Rouppe van der Voort, manager Lean en zorglogistiek St Antonius Ziekenhuis Utrecht-Nieuwegein, en tot 2013 innovatiemanager in het St Elisabeth Tweestedenziekenhuis.
Overige
informatie: Uitgever: Stichting Lean in de Zorg /
Boom Lemma Uitgevers, 204 pagina’s, 2014.
Pro’s en
con’s:
+
Je krijgt via de vele cases een goed, gevarieerd en praktisch beeld van wat je
in de eerste ‘Lean-jaren’ in een ziekenhuis te wachten staat en wat er veel
later nodig is.
+
Er staan verhalen vanuit verschillende ziekenhuizen in, zodat je een goed beeld
krijgt van wat er op dit moment op het gebied van Lean in Nederland gebeurt.
- Het
boek heeft geen rode draad, het zijn losse artikelen van diverse auteurs.
Te bestellen
bij:
Opmerking:
Dit boek is een vervolg op twee eerdere boeken, Lean Denken en Doen in de Zorg (2010) en Lean in de Zorg (2012).
...........
Op de website is ook een reactie van mijn co-redacteur Jos Benders geplaatst:
Jos
Benders reageert op de boekbespreking, en pleit voor sociotechnische
structuurbouw
Weer
een stapje verder
Met dit
soort besprekingen komen we verder. Van Ede signaleert immers, in aanvulling op
ons slothoofdstuk, een aantal verbeterpunten bij de ontwikkeling van lean in de
zorg. Met reden zijn we destijds begonnen ‘voor de praktijk, door de praktijk’:
de kans dat theoretische betogen de werkvloer bereiken is immers klein. Veel
werkvloeren zijn inmiddels bereikt, en de opgedane ervaringen geven aanleiding
tot reflectie. En die is gebaat bij een frisse blik, zoals die van Jaap van
Ede.
De weg
vooruit kan echter niet alleen aan de praktijk inspiratie ontlenen. Ohno, het
genie achter de ontwikkeling van het Toyota Productie Systeem, probeerde de
problemen die hij tegen kwam, op te lossen met inzichten uit vele bronnen,
zowel boeken als bedrijven. Diezelfde aanpak is bij lean in de zorg vereist.
Theoretisch is daarbij onderbelicht dat “lean” voortkomt uit de wereld van de
repetitieve productie: grote aantallen gelijksoortige producten maken. Daarbij
is in de regel sprake van één dominante stroom. Value Stream Mapping is
dan (relatief) gemakkelijk. Veel lastiger wordt het als er meerdere stromen
zijn, zoals in de meeste ziekenhuizen en tegenwoordig ook de meeste fabrieken.
VSM is dan
nog steeds nuttig, maar het verbeteren van de ene stroom kan leiden tot
verslechteringen in andere stromen. Dan is een visie nodig hoe die stromen bij
elkaar passen, dus een visie op organisatie-ontwerp.
De theorie daarvoor is er ook: sociotechnische
structuurbouw. Vanuit een eigen visie op (1) welke zorgdiensten men voor wie
wil leveren en (2) wat men onder kwaliteit van de zorg verstaat, kan een
structuur voor de gehele zorgorganisatie worden ontworpen. Zo’n
werkvloer-overstijgende optiek is volgens mij de volgende grote uitdaging voor
lean in de zorg.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten