Veiligheid als intrinsiek onderdeel van procesmanagement

Eind vorig jaar brachten Rob Dillmann e.a. het boek 'Patiëntveiligheid' uit met een indrukwekkend overzicht van de laatste stand van zaken. In dat boek hebben Jacob Caron, orthopedisch chirurg in het Elisabeth Tweesteden Ziekenhuis en ik een hoofdstuk geschreven vanuit de lean principes over de samenhang met patiëntveiligheid. We hebben daarop onze reflecties uitgewerkt met een casus van een opgenomen patiënt die geopereerd gaat worden. Ons hoofdstuk heet:

Veiligheid als intrinsiek onderdeel van procesmanagement

Enkele stukjes:

De essentie van een proces is ‘samenhangend gedrag’. Samenhangend gedrag leidt tot betrouwbare uitkomsten van handelen; afwijkend handelen kan leiden tot onwenselijke uitkomsten en tot veiligheidsrisico’s voor patiënten. Als veiligheid als intrinsiek onderdeel van procesmanagement wordt beschouwd, dan moet:

• afwijkend gedrag dat leidt tot risico’s voor patiënten direct zichtbaar zijn;
• men leren van afwijkingen zodat de kans op herhaling afneemt.

[...]

Hoe kan patiëntveiligheid worden verbeterd door het toepassen van de principes en methoden

van Lean? In dit hoofdstuk is bij de uitwerking van de casus over de operatiekamer gebruikgemaakt van Lean-principes om problemen direct te signaleren en daarop een leer- en verbeterproces te starten naar aanleiding van incidenten. Daarnaast biedt Lean ook principes en
methoden die helpen bij het analyseren en (her)ontwerpen van processen. De vraag die daarbij
steeds wordt gesteld is: welke waarde biedt dit proces?

[...]

....is dat de zeven vormen van verspilling in combinatie met het simpelweg doorvragen op ‘waarom?’ een krachtige werkwijze oplevert om vast te stellen waar verbeterslagen ten aanzien van patiëntveiligheid op gericht kunnen worden. Deze benadering poogt processen veiliger te maken door handelingen uit het proces te verwijderen en het proces daarmee te simplificeren. Andere benaderingen leiden vaak tot extra handelingen om symptomen te bestrijden, bijvoorbeeld door extra controles. Dit soort maatregelen maken processen onnodig ingewikkelder en minder efficiënt. Dat leidt weer tot de beruchte workarounds, met nodige veiligheidsrisico’s en zo is de cirkel rond.

[...]

Aanpassingen om het proces veiliger te maken, kunnen pas op effectiviteit beoordeeld worden
tijdens de uitvoer van dat proces en daarbij kunnen zich onverwachte gebeurtenissen voordoen. Om aanpassingen te evalueren, problemen direct te signaleren en het proces verder te verbeteren, is een verbeterstructuur nodig zoals in de operatiekamercasus is beschreven. Met behulp van deze werkwijze versterken proces(her)ontwerp en het continu verbeteren elkaar om
zorgprocessen veiliger te maken.

Eigenlijk wel raar hoe gescheiden de werelden van patiëntveiligheid verbeteren en met behulp van Lean zorgprocessen verbeteren nog zijn. Verbeter je in jouw werk patientveiligheid mede met behulp van de Lean principes (denk aan VIM, MIP, SIRE onderzoeken etc.), of zijn het gescheiden werelden?