Bij welk denkmodel past Lean?

Ruud Nijnens maakte me attent op onderstaande video. Die maakt mooi duidelijk waarom Lean weliswaar uit het bedrijfsleven over is gekomen, maar goed past bij de waarden van de zorg. De video heet 'Lean en Agile Adoption with the Laloux Culture Model'. Agile is een soort herverpakking van Lean met meer nadruk op het doel van lenige processen (versus het misverstand dat lean om slanke of zelfs magere processen zou gaan).

De video plaatst de opkomst van Lean in de diverse paradigma's (denkmodellen) die in de loop van de ontwikkeling van de mensheid overheersend waren. Het laat zien hoe lean (/ Agile) hoort bij de overgang van 20e eeuws machine metafoor die hoort bij de industriele revolutie naar de moderne denkmodellen die passen bij de huidige tijd. Toyota was zijn tijd in dat opzicht ver vooruit toen het die kant al in de jaren '50 opging. Echter is Lean vanaf het begin dat die term bedacht is (eind jaren '80, niet door Toyota overigens) vooral geinterpreteerd door organisaties en adviseurs die vanuit de machine metafoor denken. Daardoor zijn ze het anders gaan toepassen dan Toyota. Mark Graban spreekt op zijn blogs over L.A.M.E. toepassingen: Lean As Misguidedely Executed.

Belangrijkste verschil daarbij is dat in de machine metafoor lean vaak toegepast als een toolbox met als doel om verspilling te verwijderen om vooral kosten te besparen. Dit past bij het machine denken met overheersende waarden van competitie, winst en op doelen (KPI's) aansturen. Dit in tegenstelling tot waarde gedreven toepassingen waarbij Lean principe gedreven is (zie bijvoorbeeld 'The Toyota Way waarin Liker 14 managementprincipes beschrijft) en waarbij verspilling verwijderen een middel is om waarde te optimaliseren ten gunste van kwaliteit, betrouwbaarheid, veiligheid, doorlooptijden en kosten voordelen.
Dit past bij meer waarden gedreven organisaties die vanuit stakeholders (belanghebbenden) denken in plaats van winst als hoofddoel. Toyota begon bijvoorbeeld een strategie sessie eens met de vraag welke waarde Toyota de wereld biedt voor de komende 200 jaar.

Overigens is er niks per se mis met de beperkte toepassing in de machine metafoor, alleen is het verstandig om het dan ook zo te benoemen en aan te geven waarom je het als toolbox toepast en niet principe gedreven. Dat de bron Toyota het echter vanuit stakeholder denken heeft ontwikkeld was voor mij de ontdekking waarom ik Lean relevanter voor de zorg vind dan andere bedrijfskundige modellen.


Lean and Agile Adoption with the Laloux Culture Model from Agile For All on Vimeo.

De video beschrijft ook waar de auteur denkt dat het naar toe gaan, inclusief een mooi Nederlands voorbeeld uit de zorg: Buurtzorg :-).

Ik ben het overigens niet helemaal eens met de omschrijving van de huidige en de volgende paradigma's, dat voelt nog een beetje meer wenselijk dat werkelijk, maar dat zullen we waarschijnlijk ook pas over een aantal jaren kunnen vaststellen. In de denkrichting van de video kan ik me goed vinden.

Vanuit welk denkmodel pas je Lean toe? Hoe past dat bij de ontwikkeling van je organisatie nu en in de komende decennia?