Ben Tiggelaar over Porter voor de zorg en de link met lean

In de NRC van 28 mei staat onderstaand opiniestuk van Ben Tiggelaar over Porters visie op de zorg. Ik ben het niet per se helemaal eens met de (mij iets te simpel klinkende) remedie van Porter, maar zijn focus op waarde spreekt me aan en sluit mooi aan op de benadering van waarde door lean. Ook zijn advies sterker in te zetten op multidisciplinaire teams rondom patiëntengroepen spreekt me aan, het lijkt me voorspelbaar dat we dat veel meer gaan zien. De toevoeging van lean is dat het meer aangrijpingspunten biedt om de hoe te realiseren (Ben noemt het hieronder 'optimalisatie organisatie') van het wat (waarde) waar Porter het over heeft. Hij pleit voor nationale systeem veranderingen en grote systeem veranderingen binnen zorgverleners, Lean helpt de proceskwaliteit te verbeteren, in het bestaande of vernieuwde systeem. 

Vanuit Meetbaar Beter e.d. nemen artsen het voortouw om waarde te definiëren en zichtbaar te maken hoe goed die geleverd wordt. Ik hoop dat dat die beweging snel genoeg sterker wordt zodat voorkomen wordt dat de buitenwereld dit gaat afdwingen. Waarde ontstaat in de zorg gezamenlijk in de interactie tussen patiënt en zorgverlener, het sterkst is als het begrip van waarde ook van daaruit ontwikkeld wordt.

Management en erectieproblemen

Ben Tiggelaar

Wie prostaatkanker heeft en daaraan in Duitsland geopereerd wordt, heeft in alle ziekenhuizen ongeveer dezelfde overlevingskans: zo’n 95 procent. Best hoog. Maar een van de bijwerkingen van een prostaatoperatie is het optreden van erectieproblemen. Gemiddeld 75 procent van de geopereerde mannen heeft hier last van. Maar in het beste ziekenhuis is dit 17 procent. En terwijl gemiddeld 43 procent incontinent wordt, is dat in het beste ziekenhuis 9 procent.

Die cijfers komen uit een seminar dat managementgoeroe Michael Porter vorige week gaf in Nederland. Het is een van de cases waarmee hij zijn recept voor de gezondheidszorg bepleit.

Porter, hoogleraar aan universiteit Harvard, werd invloedrijk met zijn gedachtengoed over ondernemingsstrategie. Een centrale vraag daarbij is: ‘Wat telt écht voor jouw klant?’ En: ‘Wat is waarde in zijn ogen?’

Sinds 2006 stelt Porter die vraag ook aan de zorg. Die sector is volgens hem van oudsher verkokerd en naar binnen gericht. Huisarts, specialist, thuiszorg, fysiotherapeut – ze werken ieder in hun eigen cocon en leveren allemaal een onderdeeltje van een behandeling. Waarde is wat de zorgverlener zélf vindt van zijn eigen deeltaak.

In Porters visie, die in Nederland werd omarmd door onder anderen Ab Klink – oud-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport - draait alles om de waarde voor de patiënt. Hoe ervaart hij de totale combinatie van zorgdiensten rond een bepaalde aandoening? Welke meetbare gezondheidswinst wordt er voor hem gerealiseerd?

Enkele van Porters adviezen, op basis van zijn onderzoek en metingen van het door hem opgerichte International Consortium for Health Outcomes Measurement (ICHOM):

1Organiseer de zorg in zogenaamde integrated practice units , teams die zich richten op één probleem. Bijvoorbeeld een groep van specialisten, verplegers en fysiotherapeuten die zich volledig concentreert op heupoperaties.

2Meet de resultaten en de kosten voor elke patiënt.

3Betaal de zorgverleners samen voor het totaalproduct, niet voor elke afzonderlijke verrichting.

4Maak alle informatie toegankelijk voor de patiënt. Hoeveel heupoperaties doet deze groep? Hoeveel gaan er goed, wat zijn mogelijke complicaties, en hoe vaak treden die op?

Porter is groot pleitbezorger van volumenormen. Niet zo lang geleden mochten specialisten zelf bepalen of ze een operatie wel of niet uitvoerden. Of ze er nu veel ervaring in hadden of niet.

Sinds een aantal jaren is dat veranderd in Nederland. Een voorbeeld: wil een ziekenhuisafdeling iemand met maagkanker opereren, dan mag dat alleen als er minimaal twintig van zulke operaties per jaar worden uitgevoerd. Vriend en vijand, artsen en managers, zijn het erover eens dat dit een wereld van verschil maakt.

Beter management leidt tot meetbaar betere zorg. Interessant. Ook voor wie geen arts of zorgbestuurder is. Ben je een patiënt met een serieuze klacht, dan is Porters advies: kies niet voor het ziekenhuis in de buurt, maar ga op zoek naar zo’n unit . Eentje waar ze meten wat de resultaten zijn en daar niet geheimzinnig over doen. En ben je op dit moment gezond en lekker met je werk bezig, dan is de vraag: welke waarde wil jouw klant eigenlijk? Hoe organiseer je dat optimaal? En hoe meet je eerlijk of dat lukt?

Waarde is wat de zorgverlener zélf vindt van zijn eigen deeltaak

Ben Tiggelaar is gedragsonderzoeker, trainer en publicist. Hij schrijft elke week over management en leiderschap.