Artikel: Toyota methode maakt ziekenhuizen beter bestand tegen budgetkortingen

In het Financieel Dagblad van afgelopen dinsdag stond een artikel over de toepassing van lean in de Nederlandse ziekenhuizen n.a.v. een interview met Marcel Visser, RvB St. Elisabeth Ziekenhuis en Roelof Konterman, Directie Achmea. Klik hier voor het artikel op de site van het FD of zie hieronder. De krant heeft het artikel wel erg sterk opgehangen aan de actualiteit van de bezuinigingen, maar het maakt me daarmee wel trots op de 'we-houden-de-eer-aan-onszelf' insteek die daaruit volgt.

Toyota-methode maakt ziekenhuizen beter bestand tegen budgetkortingen

FD Selections, dinsdag 11 januari 2011

Veel Nederlandse ziekenhuizen klagen dat de Haagse korting van ruim € 300 mln, die zij dit jaar opgelegd krijgen, onvermijdelijk leidt tot minder personeel en minder zorg. Maar dat geldt niet voor alle ziekenhuizen.

Jeroen Piersma, Amsterdam

Het Sint-Elisabeth Ziekenhuis in Tilburg bijvoorbeeld verwacht de korting, die in dit geval € 6 mln bedraagt, uit het lopende kwaliteits- en efficiency-programma op te kunnen vangen. 'We zagen de korting vorig jaar al aankomen en kunnen die accommoderen met de bestaande programma's', zegt Marcel Visser, bestuurder van het Sint-Elisabeth.

De reden is dat het Sint-Elisabeth, een top-klinisch ziekenhuis, zich in 2007 bekeerde tot een managementfilosofie die is ontwikkeld door de Japanse autofabrikant Toyota, en die meestal vaart onder de naam Lean. De Lean-filosofie gaat uit van het verhogen van de waarde voor de klant, in dit geval dus de patiënt, door het systematisch elimineren van verspilling in het productieproces. Mits langdurig en consequent volgehouden, leidt deze benadering tot betere kwaliteit en lagere kosten.

Voordeel

Visser kan de voordelen van Lean voor het ziekenhuis als geheel niet kwantificeren. Een nulmeting ontbreekt en er zijn ook andere factoren die de efficiency beïnvloeden. Maar hij heeft wel voorbeelden - van kortere wachttijden op de eerste hulp tot kortere doorlooptijd bij echo's op de cardiologieafdeling - die productiviteitsvoordelen van 5% tot 15% hebben opgeleverd.

Onderzoeker Anshu Gupta van het bureau Gupta Strategists schat dat de efficiencyvoordelen in potentie kunnen oplopen tot 25% van de kosten. In werkelijkheid liggen de voordelen meestal tussen de 5% en de 15%. Omgerekend naar dat deel van de totale ziekenhuiskosten dat vatbaar is voor Lean zouden dergelijke percentages in Nederland leiden tot een macrobesparing van euro 750 mln tot euro 2,2 mrd. De voordelen van Lean, en vergelijkbare methoden zoals Kaizen en Sigma, blijven tot nu toe overigens beperkt tot individuele ziekenhuizen. Uit het recentste rapport van Gupta Strategists blijkt dat de productiviteit van alle Nederlandse ziekenhuizen samen in 2009 is gedaald.

Cultuur

De genoemde besparingsbedragen worden bovendien niet van de ene op de andere dag gerealiseerd. Verzekeraar Achmea, die sinds 2006 met Lean werkt, heeft inmiddels bij de verzekerdenadministratie een productiviteitswinst geboekt van 30%, zegt bestuursvoorzitter Roelof Konterman. Maar daar zijn een aantal jaren overheen gegaan. 'Het moet systematisch en duurzaam en van top tot teen in de organisatie gebracht worden. Het is niet een kwestie van een projectgroep oprichten.' De procesverbeteringen in het kader van Lean dienen immers gedragen te worden door de werkvloer. 'Het moet in de cultuur zitten', aldus Konterman. Het Sint-Elisabeth is zoals gezegd gestart in 2007, maar heeft pas in 2010 duidelijk de resultaten kunnen zien van de Lean-inspanningen.

Achmea is inmiddels diep overtuigd van de voordelen die met Lean bereikt kunnen worden. De verzekeraar heeft daarom samen met het Sint-Elisabeth besloten een netwerk op te zetten waarbinnen inmiddels al dertig zorginstellingen aan de slag zijn met Lean. Konterman schat dat van de dertig leden er inmiddels tien al serieus op weg zijn. Daaronder ziekenhuizen als de Isala Klinieken in Zwolle en het Kennemer Ziekenhuis in Haarlem. Achmea heeft een aantal Lean-specialisten vrijgemaakt voor uitwisseling van kennis en best practices binnen het Lean-netwerk.

Concurrenten

'Waarom wij dit als verzekeraar doen? Onze patiënten hebben recht op betere kwaliteit', zegt Konterman. 'Maar het gaat ons natuurlijk ook om het geld. We willen een voorsprong nemen op onze concurrenten door de ziekenhuizen in onze regio beter en efficiënter te laten werken.'