Congres Lidz - verslag

Afgelopen maandag 29 oktober vond het derde jaarcongres van Lidz plaats. Het was een groot succes! Ruim 300 inschrijvingen waardoor het een maand van tevoren al vol zat. De sfeer was goed en de dag vloog om. Het was goed in elkaar gezet door zes leden van Lidz en de dagvoorzitter, Ben Nijman van LUMC deed het voortreffelijk. Het programma was afwisselend met lean deskundigheid, patienten verhalen, workshops, posterpresentaties en een paneldiscussie. De leden bedankt voor een uitstekende organisatie en Achmea voor het aanbieden van de faciliteiten!

De inbreng van drie patienten verhalen werkte erg goed. Hoe patienten te betrekken in het continu verbeteren van processen is een mooi thema op zich dat hier goed uit de verf kwam. Eye opener voor mij was dat Marinka van den Bos in haar verhaal als patient niet alleen aangaf dat ze graag bereid was het ziekenhuis te helpen processen te verbeteren naar aanleiding van haar ervaringen, maar dat ze het als helend heeft ervaren. Kortom: het helpen verbeteren van zorgprocessen kan werken als onderdeel van het zorgproces op zich!

Uitreiking posterprijzen

Wat mij als voorzitter van het netwerk erg goed deed was de sfeer. Het was geen congres waar mensen zich als deelnemer op hebben ingeschreven, het was van de deelnemers zelf. Ik voelde een 'wij zijn Lidz sfeer', en dat was te merken in de uitiwsseling die ik overal zag tussen zorginstellingen en de openheid waarin mensen aangaven wat niet goed lukte met lean en waar ze graag hulp bij willen hebben. De posterwinnaar was dan ook terecht Cor de Kroon die bij de 'one-minute-elevator-pitch' zijn poster samenvatte als: 'Ik heb te maken met een ongelooflijke OK complexiteit, wie kan mij helpen?' en daar vervolgens ook een vruchtbare uitwisseling over op gang kreeg. Deze openheid, zoeken naar leermomenten en niet succesverhalen, en een gezonde kwinkslag, dat is de houding waarmee we door middel van Lidz veel kan betekenen voor elkaar.

Artikel: Hoe bereik je duurzame resultaten?

In het blad InVorm stond onlangs een interview met Steven Leenheer, Manager Lean bij Instituut Verbeeten (radiotherapie en nucleaire geneeskunde). Klik hier voor het artikel, blader naar pagina 5. Verbeeten is inmiddels ook al vier jaar met lean bezig en de diverse keren dat ik er geweest ben zag ik mooie procesverbeteringen en een duidelijk ontwikkelde verbetercultuur. Wat is hun insteek?

De boodschap van Steven in het artikel staat in de titel ervan: 'Je bereikt alleen duurzame resultaten als je mensen zelf laat verbeteren'. Een quote:

"Er zijn geen blauwdrukken voor lean, de context is altijd specifiek, de processen organisch en continu. Bovendien is het niet de oplossing voor alles en moet je kritisch blijven."   

"Andere afdelingen wilden ook graag en het verspreidde zich als een olievlek door de organisatie." 

Eens dat er geen blauwdrukken zijn voor complexe verandervraagstukken. Blauwdrukken leiden tot een focus op het uitvoeren van tevoren bedachte stappen, terwijl er tijdens de uitvoering van alles gebeurt wat je vooraf niet voorzien had. Een kritische, maar ook alerte blik is cruciaal om een duurzame ontwikkeling te kunnen realiseren. Uiteraard moet je wel vanuit een visie werken en is er niks met vooruitkijken en anticiperen. De kunst is echter goed in te spelen op de actuele situatie.

Scherpe spiegel uit India

Enkele maanden geleden heeft een Nederlandse groep diverse ziekenhuizen in India bezocht. Huub Backes was een van de deelnemers van de reis. Huub is manager innovatie in Maastro Clinic (Lidz lid) en de eerste die lean zo'n tien jaar geleden als systeembenadering is gaan toepassen in de Nederlandse zorg. Klik hier voor een artikel in Medisch Contact van Huub Backes, Rene Hermans, Stan Janssen en mijzelf uit 2004 over de eerste successen met lean: 'Een uitgekiende omwenteling'. Stan en ik hielpen Huub toen vanuit het CBO, het toenmalige Kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg. In de tien jaar is de Maastro Clinic met een indrukwekkende toepassing van lean bezig. Maar deze blog gaat over de reis naar India.

Narayana Hruddayalaya Hospital

In India bezochten de groep onder andere het Narayana Hrudayalaya Hospital (Cardiochirurgie) en het Aravind Hospital (Oogheelkunde). Over de laatste heb ik eerder een blog geschreven, zie eventueel hier. Door de grote culturele en andere verschillen zijn goede voorbeelden moeilijk kopieerbaar, maar inspirerend zijn ze wel. Ze bieden een scherpe spiegel die je aan het denken zet over hoe wij het doen en waarom. En wat dat oproept is een krachtig kompas voor verandering. Hierna volgt een verslag die Huub geschreven heeft over zijn persoonlijke indrukken in India.

Aravind Eye Hospital

Huub Backes MAASTRO clinic

“Health care is all about protocol, process and price”

Dit citaat prijkt aan de muur in de werkkamer van Dr. Shetty CEO en cardiochirurg van het Narayana Hrudayalaya, Hospital in Bagalore, en omvat direct alles waar men hier in gelooft. Het systeem, optimale processen voor effectieve, veilige en betaalbare zorg, staat centraal. Men kan wel stellen dat dit heilig is. Gegeven de uitgangspunten en de omstandigheden in India zou verwacht worden dat een patiënt in India slechter af is dan in de Westerse wereld. Tijdens het bezoek dat ik samen met een aantal collega’s uit MAASTRO Clinic onlangs bracht aan diverse gezondheidsinstellingen in Madurai en Bangalore in India blijkt echter dat die opvatting lang niet altijd geldt. Met name het Aravind Oogziekenhuis heeft ons versteld doen staan van hun prestaties. Hieronder zijn heel kort wat observaties weergegeven.

Creativiteit en leiderschap

Op TED staat een intrigerende film van Wayne McGregor: 'A choreographer's creative process in real time'. Wayne is een zeer ervaren choreograaf van ballet, theater en opera en hij is geobsedeerd door de kruising van denken en doen. In de film demonstreert hij live hoe zijn creatief proces werkt bij twee dansers. Ook als je niet bijzonder veel hebt met dans raad ik je aan de film te bekijken, vanwege de inzichten die het geeft in creativiteit en leiderschap.

Het is fascinerend te zien waar de balans zit tussen specifieke opdrachten die Wayne geeft aan de dansers en de ruimte die hij ze geeft om hun eigen weg te zoeken. Hij laat ze hem nadoen, maar zelf bepalen wat ze vasthouden en hoe ze daarop varieren. Hij geeft ze specifieke opdrachten, die bij mij eerst beklemmend overkomen (typisch Nederlandse eigenwijze allergie?), maar al snel wordt duidelijk dat de 'performance' van de dansers hierdoor op een veel hoger niveau komt te liggen. De dansers geven zich over aan zijn leiderschap, maar vinden hun eigen invulling. Een invulling die hij niet kan bedenken. Synergie.



Op 7:50 komt die balans mooi naar voren als hij de hand van de dansers pakt, hen positioneert en dan even loslaat om tegen het publiek te praten. Je ziet de dansers in volkomen afhankelijkheid naar hem kijken. Dat kun je ervaren als beklemmend, maar je kan het ook interpreteren als iemand in staat stellen om gezamenlijk iets te bereiken wat anders niet mogelijk was.

Vervolgens zegt Wayne:

Feedback van een patiënt

Feedback waaruit blijkt dat iets niet voldoet is het vertrekpunt van verbetering. Maar feedback van goede ervaringen is even belangrijk om zichtbaar te maken dat de vorderingen vruchten afwerpen en dat je trots kan zijn op wat je bereikt. Onze zorgeenheid Oogheelkunde werkt al een aantal jaren hard aan het verbeteren van haar processen en de laatste jaren intensiveerden ze verder met behulp van de lean principes en methodes. Dat passen ze zowel binnen het ziekenhuis toe als in samenwerking in de keten met huisartsen en opticiens. 

Dat dit vruchten afwerpt blijkt mooi uit onderstaande brief die de partner van een patiënt onlangs verstuurde naar hun huisarts. Suggestie: let op wat eruit blijkt over 'waarde beleving', 'wachten', 'verspilling' in algemene zin, de 'flow in de waardestroom en in de keten' en de samenhang tussen 'lean en lief'. De namen zijn overigens gefingeerd.

Beste Frans,

Graag wil ik je mede namens Astrid laten weten dat wij weer eens extreem aangenaam verrast zijn door onze laatste gang van vanochtend in het medisch circuit. Want via media en politiek vernemen wij toch bijna dagelijks dat er in de gezondheidszorg op onderdelen nog buitengewoon veel bezuinigd kan worden door efficiencymaatregelen. Dat moge zo zijn, maar dan toch niet het circuit dat Astrid vanochtend mocht lopen.

Om 08.30 uur bij jou op- spreekuur, tegen 09.00 uur kwamen we binnen en om ± 09.30 uur verlieten wij het ziekenhuis weer en wel met de voorgeschreven medicatie in de hand. Ik wil niet beweren dat dit met de snelheid van het licht gaat maar het komt daar toch wel aardig in de buurt.

In dat ene uur tijd bezocht Astrid jou als huisarts (voor consult en naar bleek een verwijzing), het secretariaat oogheelkunde (voor het administratieve werk), een assistente (voor de standaardmetingen), de oogarts zelve en tot slot de ziekenhuisapotheek. En voor we het gebouw verlieten, ben jij vermoedelijk al weer door de oogarts gebeld over zijn bevindingen.

Het was een bijzonder gestroomlijnd bezoek waarbij alles naadloos in elkaar overliep. Het enkele rustmoment dat we even mochten wachten werden we aangenaam bezig gehouden met allerlei tv-beelden aan de wand van de wachtkamer waarop je kon zien wat je allemaal zou zien als je niet zo goed meer ziet. Voeg hier aan toe de buitengewoon prettig bejegening en je hebt een schoolvoorbeeld van hoe het kán en hoe het moet. Wat iemand op Rijksniveau hier nog op zou willen bezuinigen als medicijn voor verbetering...........???????????? Ik zou tegen die lieden willen zeggen: ga dáár maar eens een uurtje zitten en geef je ogen goed de kost! En mocht dat niet lukken, dan ben je daar aan het goede adres om er iets aan te (laten) doen.

 Een bijzonder vriendelijk woord (ook van dank), mede namens Astrid,

 Frank

Overzicht symposia

De komende maanden vinden weer een aantal bijeenkomsten plaats die specifiek over lean gaan of waar lean onder de aandacht komt. Het is waarschijnlijk geen compleet overzicht, maar gekleurd door bijeenkomsten waar ik of een collega vanuit het St. Elisabeth Ziekenhuis een bijdrage aan lever. Klik op de namen van de bijeenkomst voor meer informatie.

• Boekevents Verandertools - 11 oktober, Utrecht
  Hoofdspreker is Leon de Caluwé. Ik verzorg een sessie over onze ervaringen met lean in het Elisabeth, en dan vooral vanuit veranderkundig perspectief.
• Zorgvisie Executive Event: Meer kwaliteit, minder kosten - 12 oktober, Houten
  Hoofdspreker is Gary Kaplan. Hij is arts en CEO van Virginia Mason Medical Center (VMMS), een van de verst gevorderde ziekenhuizen met lean, en Kaplan heeft daar een inspirerend verhaal over.
• Het jaarcongres van Lidz! - 29 oktober, Zeist
  Vorig jaar een groot succes en nu alweer weken vooraf vol met 280 deelnemers van de leden van Lidz, met opvallend veel deelnemers van de werkvloer. Een praktijk gericht congres, inclusief bijdragen van twee patiënten. Georganiseerd door LUMC, Icare, Erasmus MC, Achmea en Vanboeijen. Vanuit het Elisabeth zijn er bijdragen aan de workshop over lean op de OK en lean op laboratoria. Ik zelf lever een bijdrage aan een paneldisussie. Ik kijk er erg naar uit!
• Jaarcongres Procesmanagement 2012 - 22 november, Arnhem
  Het thema is 'klantgedreven procesinnovatie'. Ik verzorg een masterclass 'Lean processen verankeren met verandermanagement'
• Jaacongres Patienten logistiek - 4 december, Rotterdam
  Dit jaar staat de mens centraal: aandacht voor patiënt en medewerker bij het optimaliseren van patiëntenprocessen. Vanuit het Elisabeth verzorgt Jan Steenbakker, hoofd van de OK een workshop over de toepassing van lean op onze OK, wat direct en heftig ingrijpt in het primair proces.
• Verpleegkundig congres Opzij, opzij, opzij - 9 januari, Amersfoort
  Het thema is 'doelmatigheid, efficientie en kwaliteit in balans'. Dagvoorzitter is Ronald Aalbersberg, lean expert en lean coach in het Elisabeth. Andere zorginstellingen die spreken over de toepassing van van lean zijn het VUmc, Gelre Ziekenhuizen, Oogziekenhuis, Sint Franciscus Gasthuis en het AMC.

Wellicht tot ziens op een van deze bijeenkomsten!