Blog voor Arts en Auto

Deze week heb ik mijn eerste blogbericht voor Arts en Auto online geplaatst. Ik ga voortaan om de week op woensdag een stuk plaatsen en de andere weken plaatst Henk Veraart, oogarts uit het St. Elisabeth Ziekenhuis een bericht over Lean in de zorg. Het verschil met mijn eigen blog is dat ik voor Arts & Auto berichten plaats die gericht op de praktijk van zorgprofessionals zijn, terwijl deze blog breder georienteerd blijft over de Lean-filosofie. Klik hier voor het eerste bericht van Henk vorige week en hier voor mijn bericht op de site van Arts & Auto, of zie hieronder.

Lean voor de zorg - een introductie (2)

In 2003 hoorde ik voor het eerst over Lean. Ik vond het niks. Een paar jaar eerder was ik overgestapt van het bedrijfsleven naar het CBO, kwaliteitsinsituut voor de zorg. Ik haalde er niet genoeg voldoening uit bedrijven te helpen de financiële kwartaalcijfers voor anonieme aandeelhouders te verbeteren. Ik was wel bezorgd dat ik in een duffe, bureaucratische ellende terecht zou komen, maar in de zorg ging het tenminste echt ergens om. De bureaucratische ellende bleek helaas waar, maar de zorg draait juist op bijzonder gemotiveerde en betrokken mensen die veel willen veranderen. Door de complexiteit van processen en belangen en de bureaucratie is het echter vaak moeilijk voortgang te maken.

Toen de directie van het CBO mij vroeg of lean voor de zorg interessant zou zijn, heb ik negatief geadviseerd. De zorg kan wel leren van het bedrijfsleven, maar moet oppassen de ziektes niet te importeren. Lean leek immers te staan voor een kortetermijnfocus op verspilling en bezuinigen, terwijl zorg gaat over mensen, kwaliteit en maatschappelijke vraagstukken. Tot ik me verdiepte in de 14 principes van het Toyota Productie Systeem,de bron van lean.

In de kern is lean namelijk waarde-gedreven. De methodes zijn gericht op het verwijderen van wat in de weg staat van waarde, oftewel van goede zorg. Het verwijderen van verspilling is dus geen doel op zich en daarmee is het langetermijngericht. Dat uit zich er ook in dat bij leanprofessionals de drijvende kracht is om processen te verbeteren. In de praktijk worden de kernprincipes van lean echter vaak genegeerd en verwordt het tot platte bezuinigingsoperaties die niks opbouwen.

Toen ik  in 2006 in het St. Elisabeth Ziekenhuis aan de slag ging, kwam ik tot mijn verassing al snel artsen tegen die met de leanfilosofie spectaculaire resultaten behaalden. Jacob Caron (orthopaedisch chirurg), Peter Kabel (arts-microbioloog), Cees de Nie (neurochirurg) en Henk Veraart (oogarts) voorop, en later nog vele andere artsen, verpleegkundigen, analisten, assistenten, teamleiders, hoofden, managers en bestuurders. We creëerden samen een leeromgeving en vertaalden stapje voor stapje de lean principes naar de zorg. Een belangrijke vraag bleek hoe je zorgt dat problemen direct zichtbaar zijn en dat er routines zijn om in een dag en weekritme multidisciplinair de oorzaken te achterhalen en tegenmaatregelen te testen, zo veel mogelijk als onderdeel van ieders dagelijks werk.

Sinds dit jaar werk ik in het St. Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein en Utrecht als manager Lean en zorglogistiek. Ook hier ontmoet ik een vruchtbare bodem voor lean denken. De prioriteiten liggen op:

1. Probleemoplossend vermogen vergroten
2. Processen verbeteren
3. Integrale logistiek ontwikkelen (m.n. samenhang spreekuren – OK sessies – beddenhuis)

Het is een eer om met Henk Veraart om en om wekelijks voor Arts en Auto  te bloggen. Zorgprofessionals zijn als constante factor degenen die ervoor kunnen zorgen dat de toepassing van lean langetermijngericht is. Anders dan de bredere focus van mijn eigen blog zal ik met Henk deze blog vooral richten op de praktijk van zorgprofessionals. Ik gebruik daarvoor mijn ervaringen uit het Antonius, Elisabeth, maar ook de verhalen die ik hoor als voorzitter van het netwerk Lean in de zorg. Zoals Henk het in de vorige blog zei: ‘ter leering ende vermaeck’!