Hoe stimuleer je creativiteit?

Wat maakt de een meer creatief dan de ander? Een insteek die mij aanspreekt: creatieve mensen zijn in staat twee gezichtspunten op de werkelijkheid een tijdlang voor mogelijk te houden. Is de wereld plat of rond? Ik weet het niet, dus ik houd beide voor mogelijk. Door meerdere gezichtspunten open te houden ontstaat meer ruimte voor nieuwe ideeën en nieuwe combinaties tussen ideeën. Creativiteit heeft veel te maken met een intuïtie waar de blinde vlekken zitten in onze huidige manier van denken. Zoals Einstein het ooit zei:

"Je kan een probleem niet oplossen met dezelfde manier van denken als waaruit het probleem is ontstaan"

De meeste mensen hebben moeite om met ambivalentie om te gaan en willen liever in een versie van de werkelijkheid geloven en de andere versie voor onwaar verklaren (denk aan wat gebeurde met de eerste mensen die suggereerden dat de aarde rond zou kunnen zijn). Deze neiging is goed om het bestaande in stand te houden, maar smoort creativiteit in de kiem.

Kunnen mensen zich hierin bekwamen om creatiever te worden? Ik vermoed van wel, maar voor het toepassen van de lean principes kun je van deze gedachte eigenlijk veel makkelijker gebruik maken. Je kan creativiteit namelijk ook op het niveau van het gehele team bevorderen. Staat het team diversiteit toe in gezichtspunten op de werkelijkheid? Die diversiteit is namelijk altijd aanwezig, de vraag is of het aan de oppervlakte komt. 

Dat zie je mooi als nieuwe collega's het team komen versterken. Na een paar dagen ontstaan de eerste momenten dat de nieuwe collega dingen zegt als 'interessant hoe jullie dat doen, op mijn vorige afdeling deden we...'. Hoe reageert het team hierop? 'Leuk voor jou, maar hier doen we het zo!', of 'interessant, vertel, hoe werkte dat dan precies?'.

Als een team problemen of verbeterideeën bespreekt is het interessant om hierop te letten. Staan ze diversiteit toe? Dat uit zich door op nieuwe, afwijkende ideeën door te vragen. Elkaar proberen te begrijpen, juist vooral als je een idee hoort die je onzinnig lijkt. Je oordeel uitstellen, bij voorkeur totdat je het idee zelf in de praktijk hebt uitgeprobeerd.  Voortborduren op elkaars ideeën tot goed werkbare ideeën ontstaan.

Als je het probleemoplossend vermogen van je team wilt vergroten is het van belang deze vorm van respect te koesteren en te stimuleren. En als iemand het tegenovergesteld gedrag vertoont (als reactie op een idee: 'dat kan niet', 'dat slaat nergens op' etc.): direct krachtig interveniëren. Laat het team voelen dat dit gedrag ontmoedigend werkt en daardoor de creativiteit in de weg staat om goede verbeteringen te vinden. Maak het onacceptabel om zo te reageren. 

Sommige teams doen dit van nature al goed, maar in mijn ervaring moet het merendeel van de teams moet hier een leerproces op doormaken om tot een continu verbetercultuur te kunnen komen.

Herkenbaar?