Terugblik symposium + boek is uit!

Afgelopen woensdag vond het mini-symposium 'Verder met lean in de zorg' plaats ter lancering van het gelijknamige boek. Zie hier voor het programma. Ik heb intens genoten. De zaal was vol en de sfeer was goed. Aan de presentaties en discussies merk je dat de toepassing van lean in de zorg volwassen is geworden. We zijn niet meer bezig om een nieuwe insteek te begrijpen, we zijn niet meer bezig met het te vertalen naar de zorg, we zijn aan van elkaar aan het leren hoe we het goed werkend krijgen. Ook zie je dat steeds meer eigen benaderingen ontstaan, waar lean vermengd wordt met andere methoden en uitgangspunten. Een zeer goede ontwikkeling, zolang we maar niet te opportunistisch elementen uit lean pikken en combineren zonder goed te begrijpen hoe een en ander samenhangt, want juist in de samenhang zit de kracht.

Het boek 'Verder met lean in de zorg' is uit!

Het boek is vanaf nu dus te koop! Als vanouds staat het vol met praktijkverhalen, maar dit keer staan er ook meer verdiepende en reflecterende hoofdstukken in. Zie hier voor de inhoudsopgave en zie hier voor de site van de uitgever, maar het is ook te koop bij alle gangbare kanalen, zoals bol.com, managementboek.nl etcetera. De 60 zorginstellingen die lid zijn van het netwerk Lidz kunnen het de komende drie maanden met korting bij de uitgever kopen. Zie hier voor meer informatie (inloggen vereist). Het is waardevol als je bij de online kanalen een beoordeling en eventueel recensie wilt achterlaten.

Wat mij opviel op het symposium:

Gastblog: Kan ‘lean’ zorgen voor een daling in het ziekteverzuim?’

Deze week een gastblog van Jorieke Casteleijn. Jorieke is Adviseur Gezondheidsmanagement bij Zilveren Kruis Achmea en was als programmamanager tussen 2011 en 2013 een belangrijke spil in het netwerk Lean in de zorg. We hadden onlangs weer contact en een leuke discussie over het snijvlak tussen lean en haar huidige werkzaamheden over gezondheidsmanagement in organisaties. Jorieke heeft dit uitgeschreven in onderstaande blog.

‘Kan ‘lean’ zorgen voor een daling in het ziekteverzuim?’ 

Door Jorieke Casteleijn

Een vraag die mij als Adviseur gezondheidsmanagement bezighoudt. Begin dit jaar verliet ik het Lidz netwerk waar ik als programma manager bezig was met kennisdeling over lean in de zorg. Ik ben nu adviseur gezondheidsmanagement bij Zilveren Kruis Achmea en help werkgevers (met een Zilveren Kruis collectief) bij thema’s en beleid rondom gezondheidsmanagement (het gezond houden van personeel). Nederland moet steeds langer doorwerken en Zilveren Kruis wil een rol pakken als het gaat om preventie en duurzame inzetbaarheid.

Vragenlijst voor onderzoek naar Lean in de zorg

Zojuist heb ik een wetenschappelijke enquete ingevuld naar de toepassing van Lean in de zorg. Leuk om te doen, zet je altijd even aan het denken. Neem een gewetensvraag als (uit mijn hoofd): Werkt uw ziekenhuis met een ziekenhuisbrede strategie om Lean integraal werkend te krijgen? Ik heb 'ja' geantwoord, maar het is wel een interpretatie kwestie. We hebben namelijk zeker een ziekenhuisbrede strategie ten aanzien van Lean. Maar of die integraal is? Als je de lat zo hoog legt als: om tot iets als een ziekenuisvariant van het Toyota Production Systeem te komen? Zover zijn we nog niet.

Compleet programma mini-symposium boeklancering 'Verder met lean in de zorg'

Het mini-symposium op 17 december voor de lancering van het nieuwe praktijkboek 'Verder met lean in de zorg' is al vol! Inmiddels is ook het programma compleet, zie hieronder. Het belooft een mooie middag te worden.

Mini-symposium Verder met lean in de zorg

Lancering 3^e Lidz praktijkboek, 17 december 2014

13:00u           Ontvangst

13:30u           Inleiding op het programma door uw dagvoorzitter

                        Marja Ho-Dac, internist-nefroloog, Zaans Medisch Centrum

13:40u           Een kankerverhaal vanuit het perspectief van een patiënt

                        Ab Hermans

13:50u           Waarde en waarden

Gesprek tussen Jeff Kaas, ondernemer uit Seattle, met twee medewerkers en Jacob Caron, Orthopaedisch chirurg en Marcel Boonen, Hoofd Orthopedie, met een verpleegkundige uit het St. Elisabeth-Tweesteden Ziekenhuis.

14:10u           Proces rond cytostatica loopt beter dankzij lean

                        Marleen Kempers, ziekenhuisapotheker AMC

14:20u           Lean in een huisartsenpraktijk

                        Ulrich Schultz, huisart in huisartsenpraktijk Schultz en van de Kerkhof

14:30u           Elke lean reis is anders

Marc Rouppe van der Voort, manager Lean en Zorglogistiek, St. Antonius Ziekenhuis

14:40u           Hoe verder?

                        Jos Benders, gasthoogleraar, Katholieke Universiteit Leuven

14:50u           Reflectie en open discussie met de zaal

                        Marja Ho-Dac, internist-nefroloog, Zaans Medisch Centrum

15:00u           Pauze

15:30u           RONDE 1 Parallelsessies & Meet-the-author gesprekken

16:15u           RONDE 2 Parallelsessies & Meet-the-author gesprekken

17:00u           Borrel

Parallelsessies & meet-the-author gesprekken

Lean Koffie met Mark Graban

Begin november was Mark Graban in Nederland voor een congres en hij was ook een dag in het Elisabeth en een dag in het Antonius. Klik hier voor zijn befaamde blog en de boeken die hij gepubliceerd heeft. Op de foto hieronder zie je een uitwisseling met een verpleegkundig teamleider op onze afdeling MDL/GE. Op de vraag waarom ze Lean en Kaizen belangrijk vindt riep ze spontaan: 'omdat continu verbeteren in onze genen zit!'. Mooi antwoord.

Op 3 december hebben we een leuke, leerzame uitwisseling met Lidz leden georganiseerd. De vorm die Mark koos was leuk en mooi congruent met de Lean principes, hij noemde het 'Lean Coffee'. Het werkt als volgt:

Artikel over lean op een verpleegafdeling

Onlangs verscheen in het verpleegkundig tijdschrift BijZijn-XL een leuk artikel van Marc Kappers over lean op een verpleegafdeling van het Medisch Centrum Alkmaar. Klik hier voor de link naar het blad en hier voor de pdf versie van het artikel. Het artikel heet 'In één jaar lean', wat een prikkelende titel is. Je kan stellen dat je nooit 'lean' kan zijn aangezien lean juist voor 'continu verbeteren staat', maar de titel verwijst er denk ik naar dat je met goede begeleiding in één jaar een basis kunt hebben staan om continu verder te verbeteren.

De beste tip in het artikel komt wat mij betreft van Marc Kappers.

Update programma 17 december mini-symposium

Het belooft een mooie middag te worden op 17 december als we het nieuwe Lidz praktijkboek Lean in de zorg lanceren (klik hier voor meer informatie daarover). Wacht niet te lang met aanmelden, want er zijn nog maar 40 plaatsen vrij. Over het programma kan ik alvast de volgende tipjes van de sluier oplichten:

• Dagvoorzitter is Marja Ho-dac, internist-nefroloog, voorzitter medisch stafbestuur van het Zaans Medisch Centrum en mede auteur van het hoofdstuk over Lean bouwen in het nieuwe boek.
• Ab Hermans vertelt over zijn ervaringen als patiënt om scherp te stellen waar we het allemaal voor doen.
• Op het podium gaan enkele auteurs met elkaar in gesprek over waarde voor patiënten en waarden in de organisatie. De auteurs zijn:
  
• Jeff Kaas uit Seattle. Hij is toevallig in Nederland die week. Jeff is een belangrijke inspiratiebron voor meerdere ziekenhuizen voor Lean en specifiek voor Kaizen door zijn bezoeken in de afgelopen drie jaar. Klik hier voor meer informatie over Jeff. De titel van het interview in het boek met Jeff is 'Work should feel like hobby'.
• Jacob Caron, orthopedisch chirurg en Marcel Boonen, Hoofd Orthopedie, beide van het St.Elisabeth ziekenhuis hebben een hoofdstuk geschreven dat heet 'Blijvend groeien'. Hierin zetten ze mensen centraal door 'lean' en 'lief' samen te brengen voor zowel de patiënt als de zorgverlener.
• Ulrich Schultz, huisarts in huisartsenpraktijk Schultz en van de Kerkhof vertelt over de toepassing van Lean in een huisartsenpraktijk. 
• Marleen Kempers, ziekenhuisapotheker AMC, vertelt hoe het proces rond cytostatica beter loopt dankzij lean en hoe ze met continu verbeteren verder gaan.
• Jos Benders, gasthoogleraar Katholieke Universiteit Leuven en ikzelf, Marc Rouppe van der Voort, manager Lean en Zorglogistiek in het St Antonius Ziekenhuis zullen als redactie de gelegenheid niet laten liggen om ons perspectief te vertellen op de zoektocht naar de kern van de zaak.
• Daarnaast zijn er parallelsessies en 'meet-the-author' gesprekken:

Mini-symposium lancering praktijkboek 'Verder met Lean in de zorg'

Op 17 december lanceert het Lidz het laatste praktijkboek van de trilogie: 'Verder met Lean in de zorg'. Het programma wordt een combinatie van plenaire presentaties door auteurs, parallelsessies en 'meet-the-author' gesprekken in kleine groepjes. Zie hieronder voor de inhoudsopgave. Gaat leuk worden!

Presentatie: Duurzame procesverbetering met Lean (Six Sigma)

Op 23 oktober verzorgde Frits van Merode een plenaire presentatie op het Symposium Leer & Verbeter van het Martini Ziekenhuis. Frits is hoogleraar Logistiek en operations management aan de Universiteit Maastricht (en was mijn promotor) en hij is lid van de Raad van Bestuur van het UMCM+ waar ze inmiddels ook alweer een hele tijd werken met Lean Six Sigma. De titel van zijn lezing was  'Duurzame procesverbetering met Lean (Six Sigma). Klik hier voor de pdf van zijn sheets.

In zijn presentatie pleit hij voor 'pull', waar ik groot voorstander van ben om in ziekenhuizen verder te ontwikkelen. Sterker nog, ik zou er een proefschrift over kunnen schrijven. Nu wil ik echter zijn laatste sheets eruit lichten:

Inhoudsopgave praktijkboek 'Verder met Lean in de zorg'

Ons derde en laatste Lidz praktijkboek 'Verder met Lean in de zorg' is bijna helemaal klaar. Medio december gaan we het lanceren. In een eerdere blog schreef ik o.a. wie een bijdrage hebben geleverd, inmiddels is de inhoudsopgave definitief:

Terugblik 5e Jaarcongres Lidz

3 oktober vond het 5e jaarcongres van Lidz plaats met als thema 'Back to basics'. Vorige week schreef ik al een blogbericht over wat me over het thema het meest bij was gebleven: focus op flow voor verspilling. Klik hier voor die blog.

Tijdens het congres heeft een cartoonist tekeningen gemaakt, de volgende tekening geeft de sfeer goed weer:

Ook hebben tijdens het congres twee studenten Geneeskunde foto's gemaakt en samengebracht in een mooie compilatie, zie hieronder.

Impressie Lean jaarcongres van het Lidz 3oktober 2014 Back to Basic in het Radboudumc from de Kunst van het Klein Maken on Vimeo.

Enkele andere gedachten die me bij zijn gebleven na het congres:

Jaarcongres Lidz - Back to basic: flow voorop

Het was een heerlijke dag vrijdag: het 5e Lidz jaarcongres van 3 oktober. Ditmaal in het Radboudumc en wederom volledig vol met 330 deelnemers. Het thema was 'back to basic' en wat me wat dat betreft het meest is bijgebleven is onderstaande figuur uit de presentatie van Dirk van Goubergen. Lijn 1 is de strategie van Toyota: eerst maximaal inzetten op het optimaliseren van 'flow' zodat processen als een rivier onbelemmerd stromen, daarmee / daarna kan veel meer en sneller kosten bespaard worden. Gebrek aan flow is namelijk een grondoorzaak van veel verspilling. Voor de zorg komt daar bij dat de patient veel betere zorg krijgt als ze hun zorg als 'flow' ervaren. 

Strategie van Lean

Dirk observeert echter dat zorginstellingen (net als veel bedrijven) veel meer energie stoppen in het reduceren van kosten en het creeren van flow zien als iets wat meegenomen is als het lukt (lijn 2).

Niet-autoritair gesprek over Lean

In de NRC van zaterdag 27 september las ik een interessant interview met René Gude, 'denker des vaderlands'. Van de zomer heb ik erg genoten van zijn boek 'stand-up filosoof' en toen ik in de krant las dat hij binnen een paar maanden komt te overlijden aan zijn ziekte was ik extra nieuwsgierig wat hij vertelt in een van zijn laatste interviews. Klik hier voor de link naar het hele interview. Hierna volgen enkele uitspraken die ik me aan het denken zette in relatie tot Lean.

„Een niet-autoritair gesprek. Wat moet ik mij daarbij voorstellen?

„Als filosoof, of deskundige op welk gebied dan ook, kan je in de verleiding komen om wat je hebt bedacht met autoriteit te brengen. Dat doe je door te suggereren dat je inzicht af is en dat een ander, al was het maar om tijd te sparen, jouw ideeën maar beter kan overnemen. Die top-down houding creëert volgers die zo’n ‘autoriteit’ al snel omtoveren tot een soort halfgod. Dat leidt tot het soort filosofie dat ik volstrekt oninteressant vind.”

Het derde praktijkboek Lean in de zorg komt eraan!

Afgelopen week hebben Jos Benders en ik de hoofdstukken bij de uitgever Lemma ingeleverd voor het derde en laatste praktijkboek Lean in de zorg. He boek is wederom in opdracht van Lidz en het begint met de praktijkverhaal van een patient en vervolgens staat het ook dit keer staat vol met praktijkverhalen geschreven door zorginstellingen zelf. Omdat het de laatste is van onze reeks is het ook een overzicht en evaluatie van de afgelopen tien jaar Lean in de zorg en een reflectie op 'Hoe verder?'. Daarvoor gebruiken we drie thema's:

1. Waarde van Lean in de zorg
2. Resultaten van Lean in de zorg
3. Veranderkunde met Lean in de zorg

De praktijkverhalen van de zorginstellingen zijn hierin onderverdeeld, maar er zijn ook verhalen van inspirerende denkers en 'doeners', van de twee promovendi van Lidz en diverse andere wetenschappers. In diverse hoofdstukken wordt Lean ook verbonden met de thema's zorgethiek, informatietechnologie en de bouw.

De auteurs die hebben bijgedragen zijn van:

Artikel 'Lean: betere zorg en leuker werk'

In Arts in Spe stond onlangs een leuk artikel over de vorderingen van Oogheelkunde uit het St Elisabeth Ziekenhuis. Zie hieronder voor het artikel, of klik hier voor de website zelf. Zie eventueel ook hier voor een eerdere blog over een praktijkvoorbeeld van een Kaizen uit dezelfde afdeling.

Lean: betere zorg en leuker werk

Publicatie	Nr. 3 - 14 augustus 2014
Jaargang	2014
Auteur	VvAA, Tjomme Reeringh
Pagina's	24-25

‘Wij hebben het laagste ziekteverzuim van Nederland!’

In de tweede helft van de vorige eeuw ontwikkelde autofabrikant Toyota een methode om het productieproces te verbeteren: Lean. De principes van Lean vonden veel navolging, ook in de zorg. Een verhaal over cultuurverandering, persoonlijke groei en werkplezier.

Overleg bij het Lean-bord. Rechtsonder Henk Veraart. © De beeldredaktie / Erik van der burgt

Henk Veraart is oogarts en lid van de raad van bestuur van het netwerk Lean in de zorg. Hij introduceerde Lean in het Tilburgse St. Elisabeth Ziekenhuis.

‘Lean maakt een zorgorganisatie niet alleen beter, het is een cultuurverandering die de zorg duurzaam, slimmer en leuker maakt voor patiënten en alle medewerkers in de zorg. Lean haalt ‘verspilling’, alles wat niet bijdraagt aan de waarde voor de patiënt, uit je processen door continu na te denken hoe dingen beter kunnen. De belangrijkste uitdaging daarbij is om de manier van leidinggeven en de samenwerking in een team te veranderen. Lean gaat er uiteindelijk om hoe je met elkaar omgaat. Dokters moeten daarvoor uit hun comfortzone komen en de traditionele medisch-hiërarchische orde doorbreken.’

Lidz jaarcongres 3 oktober

3 oktober vindt weer het jaarlijkse Lidz congres plaats. Het is een besloten congres voor medewerkers van de 52 zorginstellingen die lid zijn, maar het is goed als iedereen kan zien wat het programma is. En wat voor een programma! Zowel plenair als in de subsessies ziet het er goed uit. Ditmaal is het Radboud UMC gastheer en naar verwachting zal de zaal vol weer zijn met zo'n 300 deelnemers. De congrescommissie bestaat dit jaar uit:

• Stan Janssen (UMC Radboud)
• Vera Wientjes (Verbeeten Instituut)
• Wilko van den Bergs (Icare)
• Bart van Oost (Erasmus MC)
• Ferentia van Dijk (St. Antonius Ziekenhuis)
• Christa van Ommeren (Lidz)

Zie hieronder voor het plenair programma en klik hier voor het hele prorgramma, inclusief 17 parallelsessies en 8 'gemba' bezoeken aan afdelingen. Vanuit het Antonius verzorgen we ook twee sessies:

• Kaizen: persoonlijke groei leidt tot excellente teams - Jannet Saarloos en Ferentia van Dijk
Het St. Antonius Ziekenhuis zet actief in op het vergroten van het probleemoplossend vermogen (PV+) van alle medewerkers. Voorwaarde is dat medewerkers zelf de regie nemen om kleine verbeterpunten aan te pakken. Eén van de methodieken die het Antonius Ziekenhuis hiervoor inzet is de verbetermethode Kaizen. In een Kaizen leert de medewerker als individu het probleemoplossend vermogen te vergroten om gezamenlijk te groeien naar een excellent team. Maar hoe maak je een goede Kaizen? Dit is nog niet zo eenvoudig. Tijdens de workshop gaan we dit gezamenlijk ondervinden en leren van elkaar. 
• Flexibeler reageren en minder pieken en dalen in zorglogistiek - Marc Rouppe van der Voort
Hoe kunnen de logistieke concepten van lean (met namen pull flow en leveling) vertaald worden naar zorglogistiek. De focus ligt op poliklinisch, OK en Beddenhuis en geput wordt uit landelijk onderzoek naar patiëntenlogistiek en Antonius onderzoek en ervaringen van OK-en opnameplanning en knelpunten in het beddenhuis. Inzichten en ervaringen worden gedeeld. 

Ik kijk er erg naar uit!

 LIDZ JAARCONGRES  2014 

NET GESTART MET JE LEAN REIS OF AL FLINK OP WEG?  BACK TO BASIC 

Nijmegen, 3 oktober 2014

Artikel: Lean levert echt betere organisatie op

In juni plaatste Medisch Contact onderstaand artikel "Lean levert echt betere organisatie op". Het is een algemeen toegankelijk artikel, klik hier voor de link naar de site van Medisch Contact zelf. Het is geschreven vanuit de afdeling Orthopedie uit het MUMC+ en beschrijft met concrete voorbeelden de positieve ervaringen met Lean Six Sigma.  Ik raad aan het te lezen, het geeft mooi de overwegingen, vorderingen en voor hen belangrijke factoren weer, waarbij mij de nadruk opvalt van de kracht om de werkvloer te betrekken. Een van de auteurs is overigens mijn promotor Frits van Merode.

Onderaan staan drie reacties op het artikel, waarbij de vraag gesteld wordt of de resultaten van Orthopedie nu aan Lean Six Sigma toe te schrijven zijn of ook bereikt kunnen worden met gezond verstand en zonder het onnodig ingewikkeld te maken.

De vraagstelling doet me denken aan de telkens terugkerende, vaak wat krampachtige benadering van Lean of Lean Six Sigma als een vaststaand iets op zich zelf bij zowel voorstanders als critici. Lean is niks. Het is geen methode, het is geen stappenplan, het is nergens eenduidig gedefineerd en het is (gelukkig) zeer veranderlijk wat eronder verstaan wordt. Voor mij is Lean een spiegel die je als organisatie jezelf voorhoudt om je processen te verbeteren. Die spiegel is gebaseerd op 60 jaar ervaring van een organisatie (Toyota) die toevallig excelleert op dat vlak en die inspireert om je eigen benadering mee te verbeteren. Auteurs en adviseurs proberen Lean wel te definieren en eenduidig te maken, maar dat is om het makkelijk toepasbaar te maken. Iets wat wel sneller resultaten op kan leveren, maar niet behulpzaam is als je duurzaam je organisatie wilt ontwikkelen. Bovendien is het tegenstrijdig met hoe Toyota spreekt over hoe zij zo ver gekomen zijn, namelijk door te experimenteren en te leren en gestaag te ontwikkelen.  Daarom kun je nooit concluderen of Lean werkt of niet. Iedereen bedoelt namelijk iets anders met Lean en doet iets anders als ze zeggen dat ze met Lean bezig zijn. Je kan dus alleen aantonen of wat je gedaan hebt resultaten bereikt heeft en je kan onderbouwen in hoeverre wat geleerd is met behulp van Lean (de methoden, principes en verhalen) daarbij behulpzaam zijn geweest. Ook kun je specifieke methoden van Lean onderzoeken, zoals de verbeterborden of kaban voorraardbeheer etcetera.

P.S. Klik hier als je meer wilt lezen over Lean

Lean levert echt betere organisatie op

Publicatie	Nr. 26 - 26 juni 2014
Jaargang	2014
Rubriek	Artikelen
Auteur	Lodewijk van Rhijn, Peter Feczko, Elske Heeren, Frits van Merode
Pagina's	1326-1328

ORGANISATIE

Orthopedie van het MUMC+ halveerde wachttijden

Consequente toepassing van de Lean Six Sigma-methoden levert, als onderdeel van een totaalvisie op kwaliteit, voordelen voor zorgverleners én patiënten. Dat toont een casus op de afdeling Orthopedie van het Maastricht Universitair Medisch Centrum.

In dit tijdschrift is verscheidene malen, positief en negatief, bericht over Lean en Six Sigma (LSS).1 Wij doen in dit artikel verslag van onze ervaringen met deze methoden in een complexe situatie.

Waarom 'pdca' beter klein geschreven kan worden

Onlangs las ik een inspirerend artikel uit 2004 van Steven Spear opnieuw: "Learning to lead at Toyota" uit Harvard Business Review. Via deze link kun je het eerste deel lezen.

Het is een boeiend verhaal van een Amerikaanse manager die bij Toyota komt werken en beschrijft hoe hij erachter komt wat continu verbeteren betekent.

Opmerking: het is goed om te beseffen dat Toyota al ruim 60 werkt aan het ontwikkelen van hun verbetercultuur en routines. Het gaat er niet om of wat ik hierna beschrijf realistisch is binnen je eigen organisatie, maar of het je aan het denken zet om andere keuzes te maken hoe je je organisatie en jezelf verder wilt ontwikkelen.

In feite beschouwt Toyota het uitvoer van elke handeling telkens als een experiment die direct tijdens de handeling geevalueerd wordt of het de gewenste uitkomst bereikt en zo niet, wat verbetermogelijkheden zijn. Direct.

Toen hij bij Toyota kwam werken was hij een ervaren manager die goed bekend was met de (bij de buitenwereld bekende) verbetertechnieken van Toyota. Vol ambitie stond hij te popelen om in de Toyota fabriek leiding te gaan geven. Niks bleek minder waar. Hij ging eerst 12 weken (!) in een andere fabriek op de werkvloer verbeteren.  Dat begon met een team van 19 man en de opdracht om hun productiviteit en hun veiligheid te verbeteren, onder andere door eenvoudweg veel te observeren. Ondertussen werd hij wekelijks gecoacht door een Japanse manager. Uiteindelijk zijn door zijn bijdrage 25 procesverbetering gerealiseerd in dat team voor individuele handelingen en 75 procesverbeteringen. Toen ging hij naar de Japanse fabriek waar Toyota 60 jaar geleden de eerste experimenten was begonnen. En daar ging de lat dramatisch omhoog.

In 'de zone' zijn

Zomerse intermezzo: in onderstaande video vertelt James Hetfield, zanger en gitarist van Metallica en wellicht de reden dat ik een hele tijd geleden gitaar ben gaan spelen, bijzonder openhartig over hoe het is om gitaar te spelen en de worstelingen met de roem die daarbij komt. Mooi stukje op 9:27 is dat hij vertelt hoe het is om op het podium te spelen. Iets wat hij al 35 jaar doet en voor vele volle stadions. Je zou je kunnen voorstellen dat het saaie routine wordt. Maar hij beschrijft het als:

"Being on stage is a different hat, it's a different mindset, it's a different space. To me, time stops, there's no pain. When artists speak of 'the zone', that's what it is: 'the zone'. I can get it in that zone even now. I can forget you guys are here. Simply by playing, somehow the world goes away."

Eigenlijk is dat ook een mooie manier om naar flow te kijken als principe van Lean: hoe kun je zorgen dat mensen 'in the zone' kunnen werken? Dat ze vol in hun werk op kunnen gaan en niet gestoord worden door zaken die er op dat moment niet toe doen. Voor mezelf zijn dat de mooiste momenten, zowel op gitaar, als bij windsurfen als in het werk als bij mijn gezin: als je er even totaal in op kunt gaan en al helemaal als dat gebeurt samen met anderen. Heerlijk.



P.S. wegens vakantie verschijnen de komende drie weken even geen blogs

Doelstelling vs doelsituatie

Een kenmerk van Lean denken is dat het procesgericht is. Wat betekent dat? Onder andere dat je doelstellingen vertaald in doelsituaties. Een doel is iets meetbaars wat je wil bereiken. Een doelsituatie is een concrete nieuwe toestand van het proces wat je wil bereiken. Een paar voorbeelden:

Doelstelling = ligduur verkorten van 7 naar 6,5
Doelsituatie = bloeduitslagen voortaan voor de visite binnen per patient; elke patient krijgt binnen 24 uur na opname een ontslagdatum

Het lijkt wellicht ongeveer hetzelfde, maar het verschil is dat bij de doelstelling van ligduur nog niet duidelijk is wat in het proces moet veranderen.

Herdefiniering 7 vormen van verspilling

Lean identificeert zeven vormen van verspilling. In het Antonius hebben we onlangs deze opnieuw benoemd en gedefinieerd:

Versie St Antonius Ziekenhuis

1. Procesverspilling
2. Defect
3. Wachten
4. Beweging
5. Overproductie
6. Voorraad
7. Transport

Dit is een vertaling uit het Engels, die meestal als volgt (Wikipedia) wordt benoemd:

1. Over-processing
2. Defects
3. Waiting
4. Motion
5. Over-production
6. Inventory
7. Transport

'Over-processing' is moeilijk goed te vertalen. Bovendien heb ik dit jaar van Jeff Kaas geleerd dat het veelgebruikte begrip 'over-processing' geen goede vertaling is uit het Japans, aangezien 'under-processing' er ook onder valt (minder doen dan bedoeld is) en ook iets doen tegen hogere kosten dan nodig, bijvoorbeeld door iemand met een hoger salaris of door een onnodig duur apparaat. 'Processing waste' is dus beter en dat hebben we in het Antonius vertaald naar 'Procesverspilling'.

Historie

Hoe komt het dat het rijtje iets anders is dan tot nu toe?

Mijn proefschrift 'Optimising delays...' digitaal!

Mijn proefschrift over het optimaliseren van toegangstijden tot poliklinieken is digitaal beschikbaar! Je kunt het hier digitaal lezen en downloaden. Zie hieronder voor de voorpagina. Aangezien ik er wat vragen over gehad hebt: de tekening verwijst naar 'De mythe van beheersbaarheid' en is getekend voor een artikel over mijn promotieonderzoek in Medisch Contact uit 2006. Klik hier voor dat artikel.

Veel leesplezier!

Verdediging promotie

Bul uitreiking door Frits van Merode

12 juni heb ik succesvol mijn proefschrift verdedigd! De Corona stelde mooie uitdagende vragen, ik heb ervan genoten (na eerst een half uurtje zweten in de zweetkamer met mijn paranimfen Jacob Caron en Stan Janssen). Zie hieronder voor de uitgeschreven presentatie van mijn proefschrift waar ik de verdediging mee begon. Klik hier voor een eerdere blog met de stellingen.

Na de uitspraak 'Hora est' van de Pedel reikte Frits van Merode als eerste promotor de bul uit en gaf Bart Berden als tweede promotor de lofrede. De Corona bestond uit Prof. dr. Geraedts (pro-rector UM), Prof. dr. Van Merode (UM), Prof. dr. Berden (UvT), Prof. dr. Maarse (UM), Prof. dr. Bakker (AMC), Prof. dr. Evers (UM), Prof. dr. Groot (UM), Prof. dr. Hardjono (EUR), Prof. dr. Steijlen (UM), Prof. dr. Vos (UM), Dr. Groothuis (UM), Dr. Govers (UM), Prof. dr. ir. Ahuas (RUG) en Prof. dr. Benders (KU Leuven).

Voorafgaand aan de verdediging was er nog enige media aandacht. Klik bijvoorbeeld voor Medisch Contact hier en voor Skipr hier. En klik hier voor het radio interview op BNR ochtendspits door Tom van 't Hek.

Was een bijzondere beleving!

Samenvatting proefschrift

Geachte pro-rector, geachte leden van de Corona, beste collega's, lieve vrienden en familie. Dank voor uw aanwezigheid bij de verdediging van mijn proefschrift, waarvan de titel in het Nederlands luidt 'Optimalisatie van de toegangstijd tot poliklinieken'. Mijn onderzoek betreft een fenomeen waar vrijwel iedereen een hekel aan heeft: wachten. We wachten op de lift, we wachten in de rij aan de balie om geholpen te worden, we wachten  in de wachtkamer. Maar ik moet iets bekennen. Ik ben verslaafd geraakt aan wachten. Niet zozeer aan wachten, integendeel. Maar om te onderzoeken en experimenteren hoe wachten voorkomen kan worden. Mijn promotieonderzoek betreft een specifieke vorm van wachten waar  helaas vrijwel iedereen mee te maken krijgt: het wachten op een arts om je gezondheidsklachten te bespreken.

Waardoor ontstaat wachten? Waarom is het bijna vanzelfsprekend dat je moet wachten in de zorg en specifiek in de toegangstijd tot poliklinieken? Zijn er omgevingen waar ze daar oplossingen voor hebben gevonden en zijn die toepasbaar in de zorg?

Stellingen bij mijn proefschrift

Komende donderdag 12 juni verdedig ik mijn proefschrift in Maastricht (klik hier voor een eerdere blogpost daarover). Best spannend moet ik bekennen, maar ik heb er enorm veel zin in! Hieronder volgen de stellingen van mijn proefschrift. Welke spreken aan? Welke zijn verassend?

STELLINGEN

BEHORENDE BIJ HET PROEFSCHRIFT VAN M.B.V. ROUPPE VAN DER VOORT

OPTIMISING DELAYS IN ACCESS TO SPECIALIST OUTPATIENT CLINICS

1.        'Werken zonder wachtlijst' werkt. – DIT PROEFSCHRIFT

2.        De ‘push’ methodes waarmee in Nederlands poliklinieken vraag en aanbod afstemmen veroorzaken vermijdbaar langere toegangstijden. – DIT PROEFSCHRIFT

3.        Toepassing van de 'pull' methoden uit het Toyota Productie Systeem leidt tot kortere toegangstijden voor poliklinieken. – DIT PROEFSCHRIFT

4.        De vraag naar consulten laat zich beter voorspellen dan het aanbod ervan. – DIT PROEFSCHRIFT

5.        Sturen op het vermogen om te reageren levert ziekenhuizen meer op dan sturen op het vermogen om te plannen.

6.        Het scheiden van spoed en niet-spoed leidt in veel situaties tot onnodige vertraging en verspilling in ziekenhuizen.

7.        Er zijn meer overeenkomsten dan verschillen tussen ziekenhuizen en fabrieken ten aanzien van de oorzaken van verspilling in processen.

8.        De kracht van schaamte is nodig om de oorzaken van wachten in de zorg weg te nemen. 

9.        Een belangrijke les voor managers is dat teams leren door te experimenteren.

10.     We kunnen problemen niet oplossen met dezelfde manier van denken die we gebruikten toen we ze creëerden. – ALBERT EINSTEIN

11.     Je kan de zorg pas duurzaam veranderen als je ervan houdt zoals ze nu is.

Observaties en tips voor het Verbeterbord

In het St Antonius Ziekenhuis heeft Mirjam de Witte, student Zorgmanagement aan iBMG R'dam, vanuit de eenheid HR een gedetailleerd onderzoek uitgevoerd naar de besprekingen van de Verbeterborden op onze verpleegafdelingen met interessante conclusies. Klik hier voor een eerdere blog over de Verbeterborden (overigens met meer dan 10.000 pageviews de meestgelezen blogpost van mijn blog). Haar scriptie is eind juni klaar, maar ze heeft de belangrijkste bevindingen van haar observaties en interviews al gepresenteerd aan de afdelingen. Hieronder is m.b.v. een koppeling naar slideshare haar presentatie te zien.

Observaties en tips verbeterbord from Marc Rouppe Vd Voort

Observaties en tips verbeterbord

Enkele van de bevindingen (zie slides voor alle bevindingen en meer details):

Leuke blog van huisarts Martine Schrage

Op Medisch Contact stond deze week onderstaande bijzonder leuke blog van Martine Schrage, huisarts. Klik hier voor de link naar de blog.

Let op haar conclusie 'Lean is leuk' en let op de ondertekening van de reactie onder de blog door Ulrich Schultz met 'LEAN huisarts'. Als ziekenhuizen wisselen we een tijdje uit in het netwerk lean in de zorg (Lidz) en daar was tot nu toe nog weinig aanvraag voor deelname vanuit huisartsen. Zijn onderstaande blog en reactie een teken dat meer huisartsen potentie in Lean zien en ermee willen experimenteren? Zou mooi zijn, zeker als op termijn ook huisartsen samen met ziekenhuizen zorgprocessen verbeteren en elkaars helpen het werk leuker te maken.

Grote schoonmaak - Martine Schrage

Publicatie	12 mei 2014
Jaargang	2014
Auteur	Martine Schrage

Van opruimen krijg ik ontzettend goeie zin. U moet mijn badkamerkastjes maar eens komen bekijken na de witte tornado van vanochtend. Alles lekker geordend, een hoop zooi eruit gegooid en nu precies goed: niks te veel, niks te weinig. En alles grijpklaar.

Het laatste velletje
Daarom ben ik ook maar eens aan de praktijk begonnen. U kent dat wel: de steeds weerkerende frustratie over het misgrijpen: het laatste velletje van de rol onderzoeksbankpapier, het enige speculum in de la blijkt een virgospeculum en wie heeft het laatste flesje lidocaïne verbruikt zonder nieuwe te bestellen?! Om over de lege rol wc-papier nog maar te zwijgen.

Weg met die verspilling
Maar het medicijn is gevonden: met een aantal mede-enthousiastelingen onder de assistentes ben ik begonnen aan het lean aanpakken van het voorraadbeheer. Lean is in de mode. En niet omdat het ‘slank’ betekent. De lean aanpak is een methode om kritisch te kijken naar verspillingen, en die vervolgens zoveel mogelijk te elimineren. Verspillingen zijn niet alleen geld en weggooien van materialen die over de datum gegaan zijn, maar ook frustratie is een verspilling: zomaar energie vergooien, dat is toch zonde! Wachttijd is ook verspilling. Vooral voor de patiënt meestal. Re-work is verspilling: ergens aan beginnen, het niet af kunnen maken en er later opnieuw mee aan de slag moeten. Lean is van oorsprong een Japanse methode, die ontwikkeld is in de Toyota-fabrieken. Zou het daarom zo goed passen bij zen? Want daarmee ruim ik al jaren dagelijks de bubbeltjes in mijn hoofd op. 

Mijn proefschrift wint onderzoeksprijs kwaliteitsmanagement

Op 12 juni verdedig ik mijn proefschrift 'Optimising delays in access to specialist outpatient clinics' (Optimaliseren van toegangstijden tot poliklinieken) op de Universiteit van Maastricht (klik hier voor meer informatie). Vooruitlopend daarop heeft mijn proefschrift de onderzoeksprijs naar kwaliteitsmanagement gewonnen! De prijs wordt jaarlijks uitgereikt door het Nederlands Netwerk voor Kwaliteit (NNK). Zie hieronder voor het persbericht van het gehele 'Business Improvement event' waar de prijs uitgereikt wordt, en daaronder het programma van die bijeenkomst waar iedereen zich voor kan inschrijven.

Persbericht NNK

Business Improvement Event 2014 maakt raakvlakken wetenschap en praktijk kwaliteitsmanagement voelbaar 

Op 5 juni maakt het Nederlands Netwerk voor Kwaliteitsmanagement (NNK) bekend wie de Business Improvement Manager 2014 wordt. In het KNVB-hotel in Zeist strijden die dag genomineerden Marco Bijl (Dorel Europe), Renze van Houten (Waterschap Aa en Maes) en Joyce Ostendorf (Careyn) om de titel. Een vakjury onder leiding van verandercoach Elize Hulscher heeft zich via site visits al een beeld gevormd van de kandidaten en hun business cases. Tijdens het Business Improvement Event 2014 leiden individuele presentaties en een zaaldiscussie tot de uiteindelijke winnaar.

De genomineerden voor de titel Business Improvement Manager 2014 gaan in parallelsessies met de aanwezigen in overleg over hun thema en aanpak. Marco Bijl van Dorel Europe brengt de transformatie van ‘werken met traditionele procedures en flows’ naar ‘het nieuwe organiseren met business proces owners’ in beeld. Renze van Houten van het Waterschap Aa en Maes laat zien hoe zijn organisatie er in slaagde binnen een jaar verschillende ISO-certificaten en een viersterrenonderscheiding van het INK te behalen. Joyce Ostendorf van Careyn belicht het kwaliteitsprogramma De Kern, dat op 30 Careyn-vestigingen is geïmplementeerd.

Tijdens het Business Improvement Event wordt ook de Onderzoeksprijs Kwaliteitsmanagement 2014 uitgereikt. Deze prijs gaat naar twee jonge onderzoekers die aantonen dat kwaliteitsmanagement een vakgebied is dat zich voortdurend ontwikkelt. De winnaars van de prijs zijn Marc Rouppe van der Voort voor zijn proefschrift ‘Optimising delays in specialist outpatient clinics’ en Erik van de Crommenacker voor zijn scriptie ‘Business Continuity Management conform ISO 22301’.

Praktijkvoorbeelden uit presentatie van Henk Veraart

Onlangs plaatste Henk Veraart een leuke blog op Arts en Auto met de sheets van een presentatie die hij en Marloes Hendriks hebben gebruikt. Klik hier voor de blog en hier voor een pdf versie van de sheets.

Mooie lijn in hun betoog is het belang om de werkvloer de ruimte te geven om te experimenteren en daarmee een humuslaag te laten ontstaan waarop grotere iniatieven kunnen groeien. Ze gebruikten daarbij o.a. onderstaand plaatje, die de essentie van leren mooi weergeeft.

Hoe kun je routines en een cultuur ontwikkelen waar mensen buiten hun comfortzone willen leren, nieuwe gezichtpunten opzoeken, experimenteren en doorzetten? In hun sheets geven ze een mooi overzicht van de leerpunten uit het Elisabeth - TweeSteden, die ik nog herken vanuit de periode dat ik er werkte, maar die hier weer een stap verder uitgewerkt zijn.